نکاتی درباره رنگ پارچه رنگدانه ای

چکیده:

در این متن کوتاه آگاهی های عمومی درباره رنگ پیگمنت و شیوه کاربرد آن بیان می شود، تا هنرمندانی که هنوز با این گونه از رنگ پارچه کار نکرده اند، با مهم ترین وِیژگی های آن آشنا شوند، و با آمادگی ذهنی بیشتری کار با آن را آغاز کنند.  در کار با این گونه از رنگ در کنار ویژگی های مهم مانند اقتصادی بودن، درخشش رنگ، و سهولت و سرعت کاربرد، به نکاتی هم اشاره می شود که باید با توجه و دقت کامل آن ها را در نظر داشت تا نتیجه دلخواه فراهم آید. 

گونه های رنگ و جایگاه رنگ پیگمنت در میان آن ها:

در بازار رنگ گونه های متعددی از انواع رنگ طبیعی وشیمیایی وجود دارد. در میان انواع رنگ های شیمیایی که در بازار عرضه می شوند، سه گونه اسیدی (Acid Dye)، واکنش الیافی (Fiber Reactive) و رنگدانه ای معروف به پیگمنت (Pigment) رواج بیشتری دارند و در سراسر جهان تولید و عرضه می گردند. هر رنگ دارای دستور کاربرد خاصی است که معمولا از سوی فروشندگان عرضه می شود، و باید با دقت آن را مطالعه کرد و توصیه ها را به کار بست.

گونه رنگ پیگمنت در صنعت چاپ  و یا نقاشی دستی روی پارچه و لباس ها یکی  از انواع اساسی است. این گونه خود دارای انواعی است از جمله: 

پیگمنت مقاوم(Resistant Pigment) ، جوهر رنگ پیگمنت (Pigmeny Dye Ink)، رنگ های محلول (Solvent Dyes)، پیگمنت های جوهر چاپ (Printing Ink Pigment) و پیگمنت های نقاشان(Artists Pigment)  .

مشخصات عمومی و امتیازات رنگ های پیگمنت:

چاپ روی پارچه با رنگ پیگمنت رایج ترین روش برای رنگ آمیزی پارچه های دارای انواع الیاف سلولزی است. امتیازات فراوانی در روند چاپ با رنگ های پیگمنت وجود دارد که برخی از آن ها عبارتند از:

چاپ با کیفیت بالا:

با کاربرد رنگ پیگمنت چاپی بسیار روشن تر و پر جلوه تر نسبت به دیگر روش های چاپ و رنگ آمیزی به دست می آید.
افزون بر این رنگ در این شیوه کاربرد ثابت  و پایدار است و با شستن از پارچه زدوده نشده پارچه را به رنگ رفتگی دچار نمی سازد. 

روش کار آسان و ساده:

رنگ آمیزی پارچه با پیگمنت روشی ساده است. ترکیب رنگ ها در این شیوه سریع و آسان صورت می گیرد. افزون بر این، معمولا چاپ با این گونه از رنگ به شستشوی بعدی نیاز ندارد. اگر هر اشکالی در مرحله ساخت رنگ پیش بیاید به آسانی قابل تشخیص بوده پیش از آغاز کار و اتلاف مواد و وقت بیشتر می توان آن را رفع کرد.

آسانی کار و سرعت عمل:

چاپ با رنگ پیگمنت نسبت به  سایر رنگ ها کم هزینه تر است. از آنجا که این شیوه کار نیاز به زدودن و شستشوی کمتری دارد و مشاهده نمونه کار در آن سریع تر صورت می گیرد، نسبت به روش های دیگر کار با سرعت بیشتری انجام می شود، و در نتیجه می توان با صرف وقت و انرژی و پول کمتر دستاوردهای بیشتری داشت. نکته مهم دیگر در کاربرد این گونه از رنگ پارچه عدم نیاز به ماشین ها و تجهیزات گران قیمت است. همه این ویژگی ها رنگ پیگمنت را کاملا اقتصادی می سازند.

کاربرد های چندگانه:

چاپ و نقاشی با رنگ پیگمنت می تواند روی پارچه های با منشاء طبیعی (ابریشم، کتان، پنبه  و…) و یا ترکیبی (Synthetic) انجام شود.
این یک روش کار ساده است و بنا براین همیشه به درجاتی بالا از مهارت فنی نیاز ندارید.
رنگ پیگمنت را می توان علاوه بر پارچه برای انواع گوناگون الیاف، مانند فایبر گلاس، پی. وی. سی. و چرم مصنوعی هم به کار برد.

نکته آخر امّا مهم این که چاپ با رنگ پیگمنت روندی قابل اعتماد در کار رنگ آمیزی پارچه است که طی آن شما می توانید محصولاتی با کیفیت عالی را با صرف کم ترین نیروی کار و هزینه برای مواد و تجهیزات به دست آورید.

چند تذکّر مهّم:

اگرچه روش رنگ آمیزی پارچه با پیگمنت دارای امتیازات متعدّدی است که پیش از این بیان شد، امّا در کار با این رنگ نکاتی نیز وجود دارد که برخی از مهم ترین شان عبارتند از:

چاپ پارچه با رنگ پیگمنت از نظر تشکیل یک لایه چسباننده (Binder) همیشه به آسانی قابل کنترل نیست.

یکی از دشواری های البته بسیار نادر در کار با این رنگ تعداد زیاد اتصالات عرضی (Cross link) بین مولکول های رنگ از گونه های کووالانسی و یا یونی است، که ممکن است برحسب ترکیب شیمیایی رنگ های مختلف در مواردی رخ دهد.

کاربرد غلتک برای کار رنگ آمیزی به این گونه رنگ به دلیل غلظت نسبی آن کمی دشوار است و نیاز به دقت بیشتری دارد.

این گونه رنگ ها را نمی توان مستقیما روی پارچه نشاند. در نتیجه به ماده چسباننده (binder) نیاز است، که این گونه مواد معمولا لایه هایی را روی پارچه تشکیل می دهند.

اگر در نخستین مراحل رنگ آمیزی و چاپ روی پارچه با رنگ پیگمنت خطایی رخ دهد، پوشش اصلاحی روی آن، با این گونه رنگ، تاثیر کمتری خواهد داشت. هنگامی که شما برای تصحیح کارتان ناگزیر شوید چند بار روی یک پارچه رنگ بگذارید، هر بار لزوما همان کیفیّت رنگ بار اوّل را به دست نخواهید آورد. 

توجّه:

با توجّه به همه مطالب پیش گفته می توان گفت که رنگ پیگمنت دارای معایبی نیز هست که “می توان با اعمال دقّت بیشتر” در حین انجام کار از آن ها پیشگیری کرد.

امّا توجه به این واقعیّت که این گونه رنگ ها دارای کیفیت رنگی پر جلوه ای هستند، باعث شده است که امروزه تدریجا کاربردشان بسیار رواج یابد.

کاربرد این گونه رنگ، از پارچه های پولیستر و ویسکوز تا پرده های نقاشی شده اتاق و حوله ها و انواع البسه، به سرعت رواج یافته است. هر روز هنرمندان بیشتری این گونه رنگ را که کم هزینه بوده، کاربردش نیز آسان است به کار می برند.